Monday, April 21, 2025

“SÀI GÒN ƠI! TA MẤT NGƯỜI NHƯ NGƯỜI ĐẪ MẤT TÊN” - NGUYỄN TUẤN

 
 
 
---------------
 
-------------------

Sương Đêm
SÀI GÒN - THÀNH PHỐ TUỔI THƠ
Tôi ra đi vẫn nhớ về quê Mẹ
Đất Việt Nam, SÀI GÒN, vẫn trong tôi
Dù hôm nay cách biệt phương trời
Lòng vẫn hướng về phương trời thương nhớ
THÀNH PHỐ TUỔI THƠ tôi đi chưa kịp
giã từ ai để hẹn một ngày mai
Thành phố hôm qua - thành phố hôm nay
Vẫn thân thương ngập tràn kỷ niệm
Còn chia ly còn đau thương vô hạng
Hai phương trời - ôi thương nhớ làm sao!
Thành phố tuổi thơ - muôn thưở tự hào
Sẽ mãi mãi của tôi - của bạn......
PS
Bài thơ nầy
là dựa theo nỗi lòng chị Ngoc Lan
Sương Đêm
------------------------
 
Sóc Cưng
☆LÝ THỤY Ý
SẼ CÓ MỘT NGÀY...
Sẽ có một ngày
Con hỏi tại sao
Cứ đến ngày 30 tháng Tư
...là Nội khóc!?

Cuộc sống
đâu có gì khó nhọc
Nhà mình có tiền
Tuổi già của Nội rất bình yên.
*
Sẽ có một ngày
Con hỏi về Ông SƠN
 
Tại sao Ông chết
năm 21 tuổi !?
Sao mỗi lần giỗ Ông
Con đều nghe Nội nói:
"Em hãy yên lòng
Vì đã chết cho quê hương!"
*
Sẽ có một ngày
Con hỏi về SÀI GÒN
Vì Nội luôn nói
SÀI GÒN XƯA rất đẹp
Nội không muốn gọi SÀI GÒN
bằng bất cứ một cái tên
nào khác
Mãi mãi là SÀI GÒN
của Nội ngày xưa...
*
Sẽ có một ngày
Con hỏi miền Nam chỉ 2 mùa
Sao người ta làm Thơ Tình
hay thế?

Nội sẽ kể con nghe
về một thời tuổi trẻ
Dù chiến tranh
Nhưng đẹp vô cùng

*
Các con bây giờ
tất cả ở sau lưng
Không cần biết
đã bao người ngã xuống
Bài học lịch sử
chỉ là trò hề phiến diện
Đẹp gì... mặt trái
tấm huy chương!

*
Có một ngày
Nội sẽ trả lời con
Ngày 30 tháng Tư
Sao nhiều người Miền NAM
lại khóc?!

Dù cuộc sống
đã bớt phần khó nhọc...
Nhưng nỗi đau...
Không lấp được bao giờ!
*
Có một ngày
Nội sẽ viết bài thơ
Một Trường ca
Cho Miền Nam yêu dấu
Không búa lớn, dao to
Không lạnh lùng, sắt máu
Chỉ trải lòng
Những năm tháng đau thương!
*
Sẽ có một ngày
Con tung tăng đến trường
Bỗng khựng lại
Giữa giảng đường rộng lớn
Tim nhói đau
Khi trong đầu lởn vởn:
Miền NAM mình...
NGƯỜI NHƯ NỘI...
CÒN KHÔNG...!??


SÀI GÒN - Nước mắt xưa
Ảnh ST & Xin cảm ơn
-------------------------
"NƯỚC MẮT CHO SÀI GÒN" là tên một nhạc phẩm của Nhà Văn- Nhạc sĩ NGUYỄN ĐÌNH TOÀN mà lâu nay mọi người vẫn nghe và hát dưới cái tên "SÀI GÒN NIỀM NHỚ KHÔNG TÊN!"
 
 
-------------
Tôi đôi lần nghe, rồi cho qua, tuy cũng cảm nhận một điều gì đó hơi...lấn cấn! Không phải lời bài hát, mà là "cái Tên"..."SÀI GÒN NIỀM NHỚ KHÔNG TÊN!"
...Sao lại "không tên?!" Vậy SÀI GÒN là gì? Rõ ràng là nhớ SÀI GÒN! ...Hoặc là SÀI GÒN NIỀM NHỚ...hay có thể chỉ là NIỀM NHỚ KHÔNG TÊN...
....Nhưng tôi không tin Nhạc sĩ NGUYỄN ĐÌNH TOÀN lại có thể " xuề xòa" trong việc đặt tên cho một đứa con tinh thần của mình...

"SÀI GÒN ƠI! Tôi mất người như người đã mất tên! Như dòng sông uốn chảy quanh buồn...Như người đi cách mặt xa lòng! Thầm nhủ lòng em có nhớ không...
...SÀI GÒN ơi! Đâu những ngày khi thành phố xôn xao....
...Nay còn gì đâu...!"
Sự tiếc nhớ SÀI GÒN không hề giấu diếm! Nhớ...công khai...sao lại...Không tên?!
Sự thật thì, tên " cúng cơm" của tác phẩm, do chính ns NGUYỄN ĐÌNH TOÀN âu yếm đặt cho là "GIỌT NƯỚC MĂT CHO SÀI GÒN!"
 
một cái tên thoạt nghe đã...rưng rưng xúc cảm. Chỉ cái tên thôi, đã chạm vào trái tim người nghe...
Vậy thì tại sao lại có sự thay họ đổi tên?!...Và điều nầy, chính NS NĐT cũng không hài lòng, và trong một cuộc phỏng vấn cuối cùng, trước khi Ông qua đời, NĐT đã buồn rầu gọi sự thay đổi là " ngớ ngẩn!"
 
Ông cũng cho biết là do "lý do tế nhị!"..."nhạy cảm"...gì gì đó mà "người ta" phải buộc lòng... thay đổi!? 
 
Có lẽ, cũng như ông, tôi cảm nhận được "GIỌT NƯỚC MẮT CHO SÀI GÒN!" là đúng với sự trải lòng của một người xa xứ! Không chỉ là " niềm nhớ!"...Đó là "NỖI ĐAU MANG TÊN SÀI GÒN!"
 
Nỗi đau trong mỗi người chúng ta! Dù ở hay đi!...Chúng ta đã mất...Đã cùng với SÀI GÒN mất đi một phần đời của mình!
Những "GIỌT NƯỚC MẮT CHO SÀI GÒN!" của Người nhạc sĩ tài hoa đã uốn quanh dòng sông buồn...Cho những câu hỏi không có hồi âm! Như tiếng thở dài ém lại! 
 
SÀI GÒN đã mất tên! Và giờ đây, sau 50 năm, nghe nói lại sắp phải thêm một lần sĩ nhục!? Sự đánh tráo danh phận thảm hại! Xót xa! Đây không phải là thể hiện cái ác...Mà là sự hậm hực, cay đắng bởi đã nửa thế kỷ qua vẫn không khuất phục được kẻ chiến bại! 
 
Tôi chợt nhớ mấy câu thơ trong Thi phẩm :
"NIỆM KHÚC THÁNG TƯ" của THIÊN HÀ:
"Kẻ thắng quên Chào người thua
Coi như chẳng là quân tử
Tàn quân ngẩng mặt bông đùa
Trượng phu rất chi lịch sự..."
 
50 năm! Lại trống chiêng ca múa! Những người SÀI GÒN XƯA vẫn hờ hững sống bên lề! Đã quá quen với hình ảnh đám đông dân chúng cờ xí rợp trời chen chúc, hò reo, thậm chí khóc lóc trong những trận đá banh hay gặp một...thần tượng nào đó...
 
Đã từng nhún vai..." mặc- kệ - nó!"...với những điều chướng tai gai mắt...Nhưng với những gì thuộc phạm trù Nghệ thuật lại hay...tài lanh! Cũng có thể vì quá đau với "GIỌT NƯỚC MẮT CHO SÀI GÒN!" nên lên tiếng, dù biết cũng chẳng để làm gì...
 
....Cũng như bao nhiêu lần tôi đã "thanh minh thanh nga" một câu trong bài thơ "BÔNG HỒNG MÙA XUÂN" rằng thì là "Thằng bạn thân tuần qua VỪA NGÃ GỤC!" chứ không phải :"Thằng bạn thân tuần qua VÀO NGHĨA ĐỊA!" như đã "tam sao thất bổn!:..Khổ vậy đó!
SÀI GÒN - 24 / 4 / 2925
Ảnh ST & Xin cảm ơn
------------------------
 
Sóc Cưng
☆LÝ THỤY Ý
SÀI GÒN LÀ KÝ ỨC...
Ta viết bài thơ cuối
Trong hiu hắt nắng chiều
Ta viết bài thơ cuối
Cho SÀI GÒN dấu yêu!
50 năm lặng lẽ
Khóc giọt nước mắt xưa
Thở bằng hơi thở cũ
Giữa SÀI GÒN nằng mưa...
50 năm chới với

Níu một mảnh trời riêng
50 năm cặm cụi
Lấp nấm mồ oan khiên!
SÀI GÒN sau bão tố
Xơ xác! Vết thương đầy...
Người xưa sau bão tố
Gởi tình... Mây trắng bay!!
Đã qua thời binh lửa
Vẫn còn nguyên tang thương
Canh bạc đời sấp- ngửa

Người ở! Người tha phương!
Đất, vẫn nền đất cũ
Đường, vẫn con đường xưa
Chỉ con người ưu tú
Mất dần trong gió mưa...

Ngọn đòn thù quất xuống
50 năm...Không ngừng
Nguệch ngoạc dòng sử máu
Hồn Tiền nhân rưng rưng!
Miền Nam chỉ còn lại...
...Ray rứt...trong trái tim
SÀI GÒN đang oan trái
Trong số phận nổi, chìm!
Ta sẽ không tính nữa
Từng con số chơi vơi...
SÀI GÒN LÀ KÝ ỨC
Giữ bao nhiêu cuộc đời...


SÀI GÒN
Bài thơ cuối cho 50 năm!
25 / 4 / 2025
Ảnh ST & Xin cảm ơn
------------------------
 
“SÀI GÒN ƠI! TA MẤT NGƯỜI NHƯ NGƯỜI ĐẪ MẤT TÊN”Nghe tin 'Sài Gòn' được định danh cho một phường làm tôi liên tưởng đến ca khúc bất hủ: ‘Sài Gòn Niềm Nhớ Không Tên’ của Nguyễn Đình Toàn. Và, một vấn đề lớn hơn: hoà giải dân tộc. 
 
Tiếng súng chiến tranh đã lặng im nửa thế kỉ rồi. Nhưng những vết thương lòng của dân tộc vẫn chưa lành. 
 
Sài Gòn là địa danh nổi tiếng, từng là nhịp tim của miền Nam, của Việt Nam Cộng Hòa. Sài Gòn, cùng với vài thành phố ở Đông Nam Á, từng được mệnh danh là 'Hòn ngọc Viễn Đông' rực rỡ.
Sau 1975, Sài Gòn đã bị xóa khỏi bản đồ, nhường chỗ cho 'Thành phố hcm'. 
 
Sự đổi tên ấy, như một nhát dao cắt đứt sợi dây liên hệ với quá khứ, khiến người miền Nam thảng thốt.
 
Một nhà văn tài hoa đã cất tiếng than thành nhạc: “Sài Gòn ơi! Ta mất người như người đã mất tên”.
Không chỉ là mất đi một địa danh, mà là mất đi cả một phần hồn cốt, một bản sắc từng là niềm tự hào của bao thế hệ.
 
Hành động đổi tên này, khi đặt cạnh cách các nền văn hóa khác đối đãi với địa danh, càng làm nổi bật sự khắc nghiệt của nó. 
 
Khi người Anh đặt chân đến Úc, họ không xóa sạch dấu vết của người thổ dân. Những cái tên như 'Canberra', 'Woolloomooloo', 'Cabramatta', 'Parramatta', v.v. vẫn vang vọng âm hưởng bản địa. Đó là một lời tri ân cho vùng đất và con người nơi đã tạo dựng nên những vùng đất đó.
 
Người Mĩ cũng vậy: giữ nguyên những San Francisco, San Diego, Los Angeles – những cái tên mang hơi thở Tây Ban Nha và bản địa. Đó là cách họ ôm lấy di sản của những nền văn hóa đã có trước. 
 
Dù không hoàn hảo, những lựa chọn này là nhịp cầu nối giữa kẻ đến và người ở, là sự thừa nhận rằng lịch sử không phải là một bản nhạc độc tấu. 
 
Ngược lại, sau 1975 khi nhà cầm quyền Bắc cộng sản mới bước vào Sài Gòn, họ vội vã đổi tên thành phố, như muốn xóa sạch kí ức của một miền Nam.
Thậm chí, những địa danh như 'Tân Sơn Nhứt' – cách viết và phát âm thân thuộc của người miền Nam – cũng bị sửa thành 'Tân Sơn Nhất' theo giọng điệu miền Bắc. Đó là một sự ngạo mạn với lịch sử.
 
Sự đồng hóa này, từ tên thành phố đến cách viết từng con chữ, là một tuyên ngôn về quyền lực.
Không chỉ quyền lực, đó cũng là một nhát cắt vào trái tim người miền Nam.
Không giống như người Anh hay người Mĩ, những người tìm cách dung hòa di sản, chánh quyền mới đã chọn cách áp đặt, biến Sài Gòn thành biểu tượng của sự chinh phục hơn là hòa giải và hoà hợp.
 
Dẫu vậy, trong tâm hồn người miền Nam, Sài Gòn vẫn sống. Họ vẫn nói “Đi Sài Gòn”, như một lời thì thầm của kí ức, một sự phản kháng thầm lặng trước dòng chảy của thời gian. Cái tên ấy là ngọn lửa không tắt, là minh chứng rằng hòa giải không thể nở hoa trên mảnh đất mà một phần lịch sử bị chôn vùi.
 
Phường Sài Gòn?
Gần đây, có đề xuất đặt tên một phường ở Quận 1, là phường 'Sài Gòn'. Ý tưởng này đã khuấy động những con sóng cảm xúc. 
 
Thoạt đầu nghe qua có vẻ là một nhành ô liu, một cử chỉ tưởng như muốn xoa dịu nỗi đau của quá khứ, nhưng trong thực tế đó lại là một một sự sỉ nhục và ngạo mạn trá hình. 
 
Sài Gòn, từng là đô thành, nay bị thu nhỏ thành một phường! Một mảnh vỡ bé nhỏ của chính mình.
Đối với những trái tim vẫn khắc khoải cái tên Sài Gòn, đây không chỉ là sự hạ thấp, mà là một vết thương mới, như thể kí ức của họ bị giam cầm trong một góc nhỏ của lịch sử. 
 
Ý tưởng này (lấy một phường đặt tên Sài Gòn), chẳng những thiếu sự nhạy cảm, mà còn xây thêm một bức tường ngăn cách. Hòa giải không thể đến từ những hành động làm mờ đi những địa danh lịch sử. 
 
Cần những sáng kiến trân trọng di sản Sài Gòn, những bảo tàng kể câu chuyện miền Nam, những con đường mang tên những anh hùng đã có công mở rộng bờ cõi và bảo vệ miền Nam, hay những không gian công cộng nơi mọi tiếng nói được cất lên. Chỉ khi ấy, Sài Gòn mới có thể trở thành biểu tượng của hòa hợp, chứ không phải chia rẽ. 
 
Sau 50 năm hoà bình
, từ nỗi đau mất tên Sài Gòn, đến đề xuất 'phường Sài Gòn' đầy tranh cãi, đất nước vẫn đang tìm lối vượt qua những lằn ranh của quá khứ. Bài học từ người Anh và người Mĩ, với sự tôn trọng dành cho địa danh bản địa, như ánh sao dẫn đường, nhắc nhở rằng hòa hợp nên bắt đầu từ việc ôm lấy di sản của nhau. 
 
Bằng cách mở rộng trái tim và trí óc, lắng nghe mọi tiếng nói của lịch sử, Việt Nam có thể chữa lành những vết thương chia rẽ. Hòa giải không phải là xóa bỏ khác biệt, mà là để những khác biệt ấy cùng ngân vang trong bài ca dân tộc.
NGUYỄN TUẤN
------
Hình ảnh thủ đô Sài Gòn - Việt Nam trước 1975

No comments: